Hemoroidy zwane również pod mianem guzki krwawnicze pojawiają się najczęściej między 30. a 50. rokiem życia. W tym czasie pojawiają się częściej inne wstydliwe schorzenia odbytu. 

HEMOROIDY – GUZKI KRWAWNICZE ODBYTU

Wydalanie kału poprzedza „rozciąganie” ścian odbytnicy, przez silny napór mas kałowych. Napór ten podrażnia specyficzne receptory ścianek odbytnicy, które reagują na napór mechaniczny. Odczuwamy to jako tzw. parcie na stolec. Parcie na stolec poczyna rozluźniać zwieracze odbytu (wewnętrzny i zewnętrzny), których kurczliwość zapobiega mimowolnemu i ciągłemu wypróżnianiu się. Proszę się jednak nie obawiać, nie zagraża nam mimowolna defekacja. Zwieracze jelita są pod kontrolą mózgu i tak długo blokują wypróżnienie, dopóty tego chcemy. To świadome bodźce mózgowe sterują działaniem ośrodków nerwowych w jelicie grubym i zwieraczami odbytu. Toteż dopiero nasz bodziec woli zwalnia silny skurcz mięśni zwieracza i wyzwala defekacyjne ruchy robaczkowe jelita grubego i odbytnicy, które wydalają kał na zewnątrz. Stabilne napięcie mięśni zwieraczy jednak nie zawsze wystarcza, aby w pełni uszczelnić odbyt pomiędzy kolejnymi defekacjami.

Narząd, który dodatkowo uszczelnia odbyt

Wnętrze ścian odbytnicy – w górnej części kanału odbytu, tuż pod powierzchnią błony śluzowej oplata specyficzny narząd – tzw. splot żylny odbytnicy. Wchodząca w skład tego splotu tętnica odbytnicza dzieli się na dwie gałęzie – lewą i prawą. Układ końcowych tętniczek splotu bezpośrednio przechodzi w żyły, bez obecności naczyń włosowatych. Naczynia splotu wypełnione są krwią tętniczą i tworzą poduszeczki naczyniowe. Poduszeczki są uwypukleniem błony śluzowej do wewnątrz odbytu. Uwypuklenie to uszczelnia kanał odbytu, szczególnie zaś zapobiega wydalaniu się gazów. Uwypuklenia są otoczone dwoma mięśniami okrężnymi – zwieraczami odbytu – wewnętrznym i zewnętrznym.

Narząd nadużywany – choruje

Problemy zdrowotne zaczynają się zwykle wraz z zaparciami i spowodowanym tym nadmiernym napełnieniem krwią splotu żylnego odbytu. Wówczas odruchowe sprężyste napełnianie krwią żylaków odbytu jest dodatkowym bodźcem wspomagającym wypróżnienie. Z tego powodu narząd ten jest często świadomie nadużywany dla wspomagania wypróżnień i w tych szczególnych warunkach może ulec uszkodzeniom chorobowym. Zmiany chorobowe są nazwane żylakami odbytu, guzami krwawniczymi lub potocznie hemoroidami.

Przyczyna hemoroidów – zaparcie spowodowane ubogoresztkową dietą

Gdy dotyka nas zaparcie – „naprężamy się”, mając nadzieję wspomóc wypróżnienie przy pomocy obficie wypełnionego krwią splotu tętniczo-naczyniowego odbytu. Zapominamy jednak o przyczynie zaparcia – pokarmach bez substancji balastowych – tj. pozbawionych włóknika roślinnego z niestrawnej celulozy. Włóknik roślinny absorbuje wodę, zapewniając półpłynność masie kałowej. Dzięki półpłynności i skurczom jelita grubego, w którym formułuje się stolec (tzw. perystaltyce) unika się zaparć – masa kałowa jest przez odbytnicę i odbyt bezboleśnie wydalana na zewnątrz. Dieta bez włóknika powoduje szybkie odwodnienie stolca i unieruchomienie zaschłej masy kałowej w jelicie grubym. Odwodniony stolec jak korek hamuje wypróżnienie. Wówczas sprężyste napełnianie krwią żylaków odbytu staje się niezbędnym dodatkowym bodźcem i wspomaganiem wypróżnień.

Zaparcie – przyczyny i leczenie

Mechanizm uszkodzeń splotu naczyniowego odbytu

Wiemy już, że bezpośrednim sprawcą choroby zwanej hemoroidami jest długotrwałe i silne parcie na stolec. Parcie takie powoduje wypełnienie splotu naczyniowego odbytu krwią tętniczą pod zbyt dużym ciśnieniem. Taki stan wywołujemy często sami w czasie zaparcia „natężając się” przy oddawaniu odwodnionego stolca. Wskutek tego wysiłku nadmiernie wypełnione krwią naczynia krwionośne mogą ulec „wyrwaniu z podłoża” tkankowego, które dotąd je stabilnie utrzymywało. Nadmierne wysuniecie się z podłoża (lub wręcz wypadnięcie żylaków odbytu) może je uszkodzić tak dalece, że tworzą się krwawiące guzy, które schodzą ku dołowi, w strefę bardzo wrażliwego kanału odbytu. Duże guzy krwawnicze pociągają za sobą ku dołowi błonę śluzową, która pozostając na zewnątrz jelita podlega stałemu drażnieniu i reaguje na to śluzową wydzieliną.

Obciążenia rodzinne a powstawanie guzów krwawniczych

Ważną rolę odgrywa budowa tkanki łącznej, w której osadzony jest splot odbytniczy i jego naczyń krwionośnych. Jeśli struktura tkankowa ścianek podłoża w którym tkwi splot naczyniowy odbytnicy jest silna i sprężysta zagrożenie hemoroidami maleje. Jeśli cechuje się wrodzonym osłabieniem i zmniejszeniem ilości elementów sprężystych – ryzyko żylaków odbytu rośnie. Toteż przyczyną hemoroidów może być obciążenie dziedziczne, wyrażające się dziedziczeniem osłabionego podłoża tkankowego utrzymującego splot tętniczo-żylny w odbycie, czy też wrodzony brak zastawek w żyłach odbytnicy.